Arangkada of Leo Lastimosa for December 1, 2008

                        PASKO NI TANPIN

 

            Morag maguba gyong pasko ni Emiliano Tanpin Jr.  Kuwangan nang daan ang nauli sa kuwarta nga iyang giingong nalabay sa basurahan ($20,500 na lang sa $60,000), wa pa gyoy seguro kon makuha ba niya.  Gimandoan siya sa NBI pagpakita og mga dokumento pagmatuod nga siyay tag-iya sa kuwarta.

            Ubos sa lagda sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), makalilisang ang papeles nga kinahanglang ipakita ni Tanpin pagmatuod nga lisensiyado siya nga money changer.  Mas daghan ang mga dokumento nga kinahanglan niyang isumiter pagmatuod nga legal ang transaksiyon sa iyang paghupot sa $60,000.  Kon kuwang ang mapakita ni Tanpin, mas maayong manguros na lang siyang daan.  Gawas nga di na makuhang kuwarta, mameligro pang iyang patigayon.

-o0o-

            Pagmatuod nga rehistrado ang patigayon ni Tanpin, kinahanglan niyang ipakita ang mosunod:

·        Incorporation papers sa SEC (alang sa korporasyon/partnership), o rehistrasyon sa DTI (alang sa single proprietorship);

·        Business permit sa Cebu City Hall;

·        Listahan sa stockholders/partners/proprietor/directors ug ubang mga tagduma;

·        Notarized nga Deed of Undertaking pagtuman sa tanang lagda nga pinirmahan sa tag-iya o tagduma; ug

·        Ubang mga dokumento nga pangayuon sa BSP.

Si Tanpin kinahanglang motuman sa Anti-Money Laundering Act, labi na sa pag-ila sa kustomer ug paglista ug pagtaho sa kadudahang mga transaksiyon.  Si Tanpin ug iyang mga kawani kinahanglang nabansay-bansay sa Anti-Money Laundering Council (AMLC).

-o0o-

            Mas makalilisang ang mga panginahanglan sa pagbaligya ug pagpalit og mga dolyar ug ubang langyawng kuwarta:

·        Resibo sa pagbaligya ug pagpalit sa langyawng kuwarta;

·        Ang kantidad sa langyawng kuwarta nga gibaligya kinahanglang isuwat sa resibo nga pirmahan sa tag-iya o kawani;

·        Inadlawng listahan sa mga transaksiyon nga mahimong susihon sa mga inspeksiyon sa AMLC bisan unsang orasa; ug

·        Ang mga transaksiyon kinahanglang himuon lang sa buhatan (nganong niabot mang kuwarta sa bay ni Tanpin?).

-o0o-

            Duna say buwag nga mga panginahanglan alang sa mga kustomer ni Tanpin.  Sa di pa siya mopalit o mobaligya og langyawng kuwarta kinahanglan nga mangayo una sa mga kustomer sa mosunod:  Ngan ug pirma sa kustomer, pinuy-anan, petsa ug dapit nga natawhan, numero sa telepono, nationality, kantidad sa transaksiyon ug tinubdan sa langyawng kuwarta ug katuyoan sa pagpalit, ID sa gobyerno, notarized nga aplikasyon kon ang transaksiyon molapas sa $5,000, ug gidili ang pagbuak-buak sa transaksiyon aron di malapas ang limitasyon.

            Hinaot nga mapakita ni Tanpin ang tanang panginahanglan.  Kon natakdan siya sa bisyo sa pipila ka mga magpapatigayon pagpanlaktod, angayng mangaliya si Tanpin nga gituhop na sa diwa sa pasko ang kasingkasing sa kadagkoan sa NBI ug BSP ug mosimpatiya sa iyang kahimtang.  Apan kon nalapas niyang mga lagda, kuyaw nga ang bulilyaso mao nay kataposang transaksiyon sa dolyar nga iyang kasudlan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 30, 2008

                   LEKSIYON SA BASURA

 

          Si Emiliano Tanpin Jr., inay mokiha, angayng mangayog pasaylo ni Napoleon Ursabia.  Si Tanpin maoy tag-iya, samtang si Ursabia maoy nakapunit, sa P3 milyones nga balor sa dolyar nga nalabay sa basurahan sa Inayawan.  Ang NBI ug ubang ahensiya sa kagamhanan, apil nang mga opisyal sa barangay, nangita ni Ursabia.  Sa di pa sila mahinayak, mangahas ko pagpasabot nila nga si Ursabia ang biktima, di ang sad-an ning maong insidente.

          Nagkalainlaing mga tinubdan nagbutyag nga ang 16 anyos nga manguykoyay og basura di maoy nagtipig sa kuwarta.  Sa pikas nga bahin, way molalis nga namugna ang kaguliyang tungod sa pagpataka lang ni Tanpin pagbutang sa iyang kuwarta.

-o0o-

          Si Tanpin mismo gikutlo sa kadagkoan sa NBI nga nagkanayon nga gitugyan ni Ursabia ang nakit-an niyang kuwarta ngadto sa mga opisyal sa Barangay Inayawan.  Mga kabanay ni Ursabia niingon nga wa siyay da nga kuwarta apan nitago lang tungod sa kahadlok.

          Busa nganong pangitaon pa man si Ursabia?  Nauli nang P1 milyon ngadto sa NBI.  Kon tinud-on ni Tanpin ang saad nga katunga ray iyang bawion, P500,000 na lay pangitaunon.  Nahibaw-an ni Tanpin nga P100,000 ray bawon ni Ursabia.  Nga kon akoy pangutan-on kuwang pang ibayad sa kahasol ug kahadlok nga iya karong gibati, sa way paghisgot sa pagkahunong sa iyang panginabuhi sa basurahan.

-o0o-

          Sa pikas nga bahin, mas dako ang atraso ni Tanpin sa kagamhanan ug mga magbubuhis:

·        Nausik ang panahon sa mga basurero ug ang nihit nga luna sa garbage truck sa Calamba tungod sa iyang sako nga di diay basura;

·        Naduhig sa iyang pagpabaya ang NBI nga nalipat sa mas mahinungdanon nilang tahas, sama pananglit sa paglawgaw sa PASG;

·        Nasugamak sa kontrobersiya si Barangay Kapitan Rustom Ignacio ug nakaangkon na hinuon og lusot nganong wa mabadlong ang tigbakay sa Inayawan; ug

·        Sakto si Barangay Kapitan Victor Quijano sa Calamba—nakalapas si Tanpin sa segregation policy sa basura.

-o0o-

          Ang pagsabak sa NBI ni Tanpin ug ang ilang paggukod ni Ursabia nagmatuod lang hain kapusta ning gobyernoha.  Sa mga adlaw nga naglisod si Ursabia pagpalit og pagkaon tungod sa kanihit sa kapuslan nga basura, may DSWD, NBI, o barangay ba nga nagpakisusi unsay ilang ikatabang?  Niadtong mga adlaw nga nagtumpi ang ginansiya ni Tanpin sa iyang patigayon, nakahunahuna ba siya pagpamahin sa iyang grasya di lang sa NBI kon dili apil na sa mga manguykoyay?

          Hinaot nga ang panghitabo nga nakapaila nato ni Ursabia makatudlo sab nato sa labing mahinungdanong leksiyon gikan niya:  Mas dalayegon ang hilom nga pakigbatok sa kagutom pinaagi sa pakigbugno sa lang-og ug hugaw nga basura kay sa pagpagamit sa mga opisyal sa kagamhanan sa pinalabi nga mga tawo nga igo lang nabalaka nga naibanan ang ilang ginansiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 29, 2008

              SALIDA SA LANA

 

       Nadutlan na ba og uwaw sa kataposan ang higanteng mga kompaniya sa lana?  O wa na lang gyod silay laing kapaingnan?  Human sa mora og way kinutoban nga pagdiki-diki, ang Shell ug Petron nidugo na gyod ug nipatuman og mas dako nga laslas sa ilang mga produkto:  P5 matag litro sa gasolina; ug P2 matag litro sa diesel ug kerosene.

            Human sa mas dagkong laslas sa presyo sa mga produkto sa gagmayng mga kompaniya sa lana, nawagtang na ang kinaham nilang panagang sa sibaw nga awhag pagpaubos sa ilang presyo:  Nga dako pa gihapon ang ilang alkanse.  Wa na silay laing kapilian gawas sa paghatag sa mga konsumidor sa makiangayon nilang bahin sa pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.

-o0o-

            Dul-an na sa $100 ang tibugsok sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan human ni molayat ngadto sa $147 matag baril niadtong Hulyo ning tuiga.  Apan ang laslas sa presyo sa mga kompaniya sa lana sa Pilipinas labihang gamitoya.  Nga bisan si Neda Director General Ralph Recto wa kapugong sa pagbisto sa iyang kaugalingong kuwentada:  Nga P9 matag litro ang labing tukma nga us-os sa presyo sa lana dinhi sa ato.

            Naabtan og pipila ka semana ang mga kompaniya sa lana pagpatuman og mas dakong us-os.  Apan katunga ra sa giawhag ni Recto.  Mas suhito ba lang sila sa numero?  Namolitika ba lang si Recto?  O nagbusdik na gyod ang ilang ginansiya nga wa na silang kapugong sa pagdigwa?

-o0o-

            Si Recto wa mabantog sa iyang kamapaubsanon.  Bisan sa makauuwaw niyang kapildehan sa niaging piniliay, wa siya magtagad pagpangayo og pasaylo sa labing dako niyang krimen nga nahimo—ang pag-umol sa makalilisang nga expanded value added tax (Evat) batok sa mga magbubuhis.  Bisan napalagpot sa Senado, si Recto wa mapalayas gawas sa moskitero sa gahom.

            Isip usa sa labing sinaligan nga sakop sa gabinete ni Presidente Arroyo, nganong wa may gihimo si Recto human siya pakauwawi sa mga kompaniya sa lana?  Nganong wa may gihimo pagmatuod nga sakto ang iyang kuwentada?  Inay nga mora lag pahoy gibungul-bungolan?

-o0o-

            Ang kapakyas ni Recto, Energy Secretary Angelo Reyes ug sa kinatibuk-an sa Malakanyang pag-abli sa mga libro sa mga kompaniya sa lana aron pagmatuod nga artipisyal ang kataas sa presyo sa lana sa Pilipinas tulukibon.  Bisan si Executive Secretary Eduardo Ermita mora pa hinuon og nagpakiluoy sa mga kompaniya sa lana pagsimpatiya sa kaapiki sa mga konsumidor.

            Salida ba sa Malakanyang ug sa mga kompaniya sa lana ang paglangay sa mas dakong us-os sa presyo sa lana?  Aron nga gawas nga mas dako ang Evat nga makolekta, makapangangkon pa nga makahatag og pinaskohan sa katawhan?  Apan naapsan lang sa kapaspas ug kamakanunayon sa pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2008

              P3M NGA BASURA

 

       Palihug ayaw kahibung kon madugangan ang mga manguykoy sa basura sa Inayawan ug ubang bahin sa dakbayan ug lalawigan sa Sugbo.  Pipila nila mamasin sab nga makakita og sinakong kuwarta sa basurahan.  Di gamay nila mopakapin gani tingali og pangaliya.  Nga hinaot pa unta, sama sa money changer sa Calamba, makalimot sang uban hain ibutang ang ilang kuwarta ug maipon sa basura.

            Palihug ayaw katinga nga sa mosunod nga mga adlaw mohumot ang mga basurahan.  Makalimtan ang kalang-og ug kahugaw sa mga basura.  Bisan ang samok nga mga langyaw sa basurahan mahimo nang saad sa nalabay nga katigayonan.  Di sa naandang mga kagaw, kahugaw ug balatian.

-o0o-

            Alang sa modagsang nga mga manguykoyay, mao ni ang tinuod nga kuwarta sa basura.  Mas tino ug mas paspas kay sa kampanya ni Barangay Kapitan Neda Cabrera sa Barangay Luz pagpakaon sa basura sa mga wati ug sa mas bag-ong mga teknolohiya sa recycling ug segregation.

            Kay samtang minilyon na ang natigom sa mga molupyo sa Luz ug ubang mga barangay nga mapailubong nibuwag-buwag sa ilang biya nga mga pagkaon ug sagbot, mas sayon ug mas dali ang pagkakita og tinuod gyod nga kuwarta, mahimo gani nga dolyar pa, sa nagtipun-og nga basura.  Mahimo gani nga magmingaw ang Luz ug ubang mga barangay kon mas daghan ang madani sa kalit nga katigayonan.

-o0o-

            Haskang away kaha sa money changer ug sa iyang igsuon nga maoy nihatag sa sako bag nga gisudlan sa $60,000 ngadto sa mga basurero.  Haskang tinulisokay kaha sa mga basurero nganong igo lang gilabay ang maayo kaayong pagkabugkog nga sako sa way pagsusi unsay sud.

            Haskang mahay kaha sa ubang mga mangunguykoyay nganong gilabyan lang ang dapit sa basurahan nga nahimutangan sa di masaaron nga sako.  Haskang pamalikas kaha sa mga tagduma sa sanitary landfill sa Inayawan nganong nausab ang sistema nga moagi nila ang tanang basura sa di pa makadasmag ang mga manguykoyay.

-o0o-

            Nailhan na ang 16 anyos nga bata nga giingong maoy nakakita sa $60,000 sud sa gilabay nga sako bag.  Ang napu ka kahang beer ug napu ka sakong bugas nga iyang gipanghatag wa kapugong sa iyang kaubanan pagtug-an sa iyang ngan ngadto sa NBI.

            Maayo pa nga iuli dayon ang kuwarta sa tag-iya.  Kinsa nipasalig nga mahimo niyang tipigan ang katunga (P1.5 milyones).  Gawas lang kon may gamhanan siyang protektor, mahibaw-an ang iyang gitagoan.  Mahurot pagkuha ang kuwarta.  Mahimo ganing mapatay siya og maoy sunod nga maipon sa basura.  Kuyaw pa gani nga way bisan usa ka dako nga mauli sa tag-iya.  Ang kamadanihon sa katigayonan nakapakumbinser na sa pipila nga mas dako silag katungod nga mag-milyonaryo.  Ug nga mas sayon kay sa pagpanguykoy sa basura ang pagtultol niya ug pag-ilog sa kuwarta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2008

              PUKLING SA GAHOM

 

       Way nagpaabot nga madutlan si Presidente Arroyo sa labing uwahing impeachment complaint batok niya.  Apan may dakong haw-ang lang gihapon nga namugna dihang gibasura ni sa House Justice Committee, 42-8.  Seguro nang mabasura ang kaso sa hawanan sa House.  Ang wa na lang mahibaw-i kon pila ka oras ang botasyon.

            Mahimong makadlawonan na sab kon pabarugon ang matag kongresista pagpasabot sa iyang boto.  Apan dako na ning pabor kon tugotan sa administrasyon.  Mahimo ra nilang lakturon pinaagi sa pagpaisa lang sa mga kamot.  Mahimo man gani unta nga luokon nila ang kaso sa way paghatag sa oposisyon og kahigayonan pagbuka sa ilang baba.

-o0o-

            Yano ra ang gipangayo sa oposisyon.  Kay wa man silay numero (80 ka boto, nga maoy 1/3 sa 238 ka mga kongresista)pagpada sa impeachment ngadto sa Senado, niawhag lang nga pakomentaryuhon una si Arroyo sa di pa isalikway ang mga pasangil.  Aron sa kataposan matubag nang seryusong mga pasangil nga nihamok sa nasud ug katawhan sud sa daghang katuigan.

            Apan alang sa Malakanyang bisan ang pagtubag sa Hello Garci ug ubang eskandalo usa ka sugal nga angayng likayan.  Samtang seguro nga abibahan sa makabungog nilang mayoriya sa House ang bisan unsay ilang panagang, kuyaw nga mapukaw ang kasilag sa katawhan.  Gawas pa, unsaon man pagpanghimakak ni Arroyo ang krimen nga iya nang giangkon ug gipangayoan og pasaylo?

                        -o0o-

            Nanggungis na sa politika silang kanhi speaker Jose de Venecia, House Minority Leader Ronaldo Zamora ug kaubanan.  Wa nay makailad nila nga kalit lang motuyhakaw ang prinsipyo sa nangalisbo nga bay balaoranan.  Si Zamora mismo niangkon nga milagro na lay makapalusot sa impeachment.

            Silay labing nahibawo nga ang ilang gihimo pag-usik-usik lang sa panahon.  Nga di mahitabong modaog ang ilang kawsa.  Nga ang tinuig nga ritwal mao ra gihapoy sangpotan.  Kon nahibawo nga tukbon ra gihapon sila sa tirong, nganong gilawog pa man gihapon ang ilang kaugalingon?

                        -o0o-

            Ang tubag?  Kay wa silay laing mahimo.  Mas ngil-ad kon palabyon lang ang laing kahigayonan pagpaningil ni Arroyo.  Nga ubos sa balaod di makiha ni mataral sa hukmanan.  Mapatubag lang pinaagi sa impeachment.  Ang tinong kapildehan mas maayo pa kay sa pagpangiyugpos lang ug pagpakahilom.

            Gawas pa, nahibawo sila, o nanghinaot, nga ang ilang salida makadapit sa pagtagad sa katawhan.  Pipila nila nangambisyon nga mag-senador sa 2010.  Ang pakiglalis sa mga itoy sa Malakanyang atubangan sa kalibotanong telebisyon di makadaot sa ilang ambisyon.  Gawas pa, way nahibawo unsay sunod nga mahitabo.  Lig-on kaayong diktadurang Marcos hangtod nga nibalitok silang Juan Ponce Enrile ug Fidel Ramos.  Labihang hawora ni Joseph Estrada hangtod nga gibukubuko siyang Chavit Singson.  Tinuod nga way makaugpo ni Arroyo.  Apan, sama nilang Marcos ug Estrada, ang iyang gahom wa paluyohi sa kinabag-an sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2008

              ALAS NI JDV

 

            Ang walkout nilang House Minority Leader Ronaldo Zamora ug kanhi House speaker Jose de Venecia (JDV) gikan sa husay sa impeachment complaint batok ni Presidente Arroyo lahi sa walkout sa husay sa impeachment ni kanhi presidente Joseph Estrada pito ka tuig ang nilabay:

·        Ang walkout niadtong Enero 16, 2001 nanukad sa pagdumili pagpakita sa mga dokumento sa Jose Velarde account, ang walkout gahapon nagumikan sa pasangil nga sayop ang petsa sa impeachment complaint;

·        Ang walkout sa 2001 nahimo atol sa impeachment trial sa Senado, ang walkout gahapon nahimo atol sa husay sa House Justice committee; ug

·        Ang walkout sa 2001 nisunod sa paghilak ni Senador Loren Legarda, samtang ang walkout gahapon nisunod sa wa matiwas nga pag-text ni Zamora.

-o0o-

            Mas dako ang kalainan sa mga sangpotanan sa duha ka walkout:

·        Ang walkout sa 2001 gisungog ni kanhi senador Tessie Aquino-Oreta sa iyang gikaintapan nga sayaw, samtang ang walkout gahapon gitubag sa administrasyon pinaagi sa paghapuhap ug pagpasabot sa taga oposisyon;

·        Ang walkout sa 2001 gipasikaran sa administrasyon pag-angkon og kadaogan alang ni Erap ug sa iyang mga alyadong senador, ang walkout gahapon gipakalma sa pagbakwi dayon sa pasangil sa falsification batok sa oposisyon; ug

·        Ang walkout sa 2001 nisangpot sa pagbaha sa katawhan sa kadalanan ug sa Edsa Dos, apan ang walkout gahapon gisugat sa mingaw nga reaksiyon sa katawhan ug sa pagbalik sa taga oposisyon, gawas lang nilang JDV ug Kongresista Teofisto Guingona III.

-o0o-

            Nahugno na ang bisan unsang paglaom nga ang pagtingog ni JDV makapaukay sa mga kongresista.  Tanang tilimad-on nagpakita nga hingpit nang napapas ang bisan unsang nahibilin nga lama sa iyang liderato sa House.

            Kay ang iyang wa pa malabwi nga lima ka termino isip speaker wa ipasikad sa prinsipyo, ni sa plataporma.  Kon dili sa karaan ug nangalisbong pamolitika sa pagpabaha sa mga pabor.  Maong dihang gitanyagan ang mga kongresista og mas abundang mga pabor sa mas gamhanan niyang kaatbang, nahibilin si JDV nga nagkupot og basiyo nga buyot.

-o0o-

            Daghang nakugang sa kaisog ni JDV nga nilambigit ni Presidente Arroyo sa NBN-ZTE scandal.  Tungod sa iyang pagka trapo, way nagtuo nga isugal ni JDV ang iyang politikanhong kaugmaon pagpalagpot ni Arroyo kansang mga transaksiyon iya sang naapilan.

            Apan wa pa mapagawas ni JDV ang tanan.  Mas gikahinaman ang pagdason sa giingong pagkawat sa election returns ubos sa kustodiya sa House niadtong 2004 aron pagtino sa kadaogan ni Arroyo batok sa FPJ.  May nahibilin pa bang kaisog si JDV pagtug-an sa tanan niyang nahibaw-an?  May nahibilin pa ba nga pailob ang kinabag-an sa katawhan sa way kinutoban nga linigwatay ug patas-anay og tinuboan sa nagbudhi nilang mga suluguon?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 25, 2008

              BASURA GIHAPON

 

            Ug nahinayon gyod ang paghatag ni kanhi House speaker Jose de Venecia sa iyang testimoniya pagpaluyo sa labing bag-ong impeachment complaint batok ni Pres. Arroyo—ang ikaupat sud sa upat ka tuig.  Wa matay-og ang kalibotan, labi nang Malakanyang, sa di na kaayo bag-o niyang mga gipanulti atubangan sa mga sakop sa House Justice Committee:

·        Nga si Presidente Arroyo ug iyang bana nakigduwa og golf uban sa kadagkoan sa ZTE ug ni kanhi Comelec chairman Benjamin Abalos sa Shenzhen, China;

·        Nga gipugos siya ni Arroyo pagduso sa taphaw nga impeachment complaint ni Atty. Atty. Rafael Pulido ug nga gitaktak siya pagka speaker tungod sa iyang hugtanong pagdumili; ug

·        Nga gihatagan siyang Arroyo ug P500,000 sama sa ubang mga kongresista.

-o0o-

            Bisan ang hulagway nga namantala sa bag-ong libro ni de Venecia di na bag-o.  Nigawas na ni atol sa pag-atubang sa iyang anak nga si Joey sa Senado sayo karong tuiga.  Maong di makapaabot si de Venecia nga magbaha pagmartsa sa kadalanan ang katawhan pagsaulog sa nauwahi na niyang pagsulti sa kamatuoran.

            Mao ni ang labing dakong bagahe ni de Venecia.  Lisod tuohan nga ang iyang testimoniya, nga labihang muboa kon itandi sa way kahumanan niya nga mga pakigpung niadtong siya pay hawod sa House, mao ra ang kinatibuk-an niyang nahibaw-an nga mga palusot sa pamunoan.  Klarong duna siyay gipugngan.  Mahimong gitagoan tingali ang mga binuang nga duna siyay kalambigitan.  Maong bisan unsaon niyag pangugat lisod siyang saligan ug tuohan.

-o0o-

            Apan ang tinuoray nga bili sa testimoniya ni de Venecia mao nga direkta ang iyang kasayuran.  Di sama sa iyang anak ug ni Jun Lozada nga igo lang nakabati gikan sa laing mga tinubdan.  Si de Venecia nangangkon nga mao gyoy gihudlat sa presidente sud sa music room sa Malakanyang ug nga mao gyoy nakakita sa magtiayong Arroyo uban ni Abalos ug sa mga haring gangis sa ZTE.

            Maong samtang di madugangan ang mga kongresista nga mopaluyo sa impeachment complaint, mas maglisod ang mayoriya sa House paglaktod pagbasura sa kaso.  Mas maglisod ang Malakanyang pagpahilom sa oposisyon nga mga kongresista sa labing daling panahon.

-o0o-

            Ang impeachment process di mahitungod sa kamatuoran.  Ni padak-anay sa mga krimen nga gipasangil batok sa presidente.  Ni palig-onay sa mga ebidensiya batok niya.  Kon dili duwa ni sa mga numero.  Nagkinahanglan ang oposisyon og 1/3 sa 238 ka mga kongresista aron mapada ang articles of impeachment ngadto sa Senado.  Ug, salamat sa panghaylo sa palasyo nga gikahadlokang mobaha na sab paglumos sa kaligdong sa alyadong mga kongresista, way kahigayonan nga paboran sa 80 ka kongresista ang impeachment.

            Basurahan ang padulngan sa kaso.  Kay bisan sa panghambog nga demokratikanhon ang kagamhanan wa pay luna alang sa kamatuoran.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 24, 2008

                   KONSABO SA LANA

 

            Kon paminawon ang sulti sa kadagkoan sa kagamhanan, makumbinser ka nga nagpaburot na pag-ayo sa ginansiya ang mga kompaniya sa lana.  Pinaagi sa pagpabiling mas taas sa presyo sa ilang mga produkto bisan sa pagtidlom sa presyo sa merkado sa kalibotan.  Nindot na untang ipakpak sa pangangkon sa kagamhanan nga nagdugo ang ilang kasingkasing alang sa kabos nga mga konsumidor.  Apan nganong wa pa man silay gihimo?

Karong bag-o, wa nay kalainan ang mga pamahayag nilang Neda Director General Ralph Recto ug Energy Secretary Angelo Reyes ug ang siyagit sa transport groups.  Kahibudngan hinuon nganong kutob ra sila sa hudlat.  Ang transport groups wa pang kalusad sa gihulga nga protesta.  Samtang ang Neda ug DOE wa pang kasusi sa mga libro sa mga kompaniya sa lana.

-o0o-

            Segun ni Recto kinahanglang laslasan sa Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex) ang presyo sa ilang mga produkto og P9 matag litro aron kaambasan ang kadako sa hagsa sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.  Maisugon dayon nga gidasonan ni Reyes ang awhag pinaagi sa pag-ingon nga tihik ra kaayo ang nangaging mga laslas nga gipatuman sa mga kompaniya sa lana.

            Apan si Recto giisnab ra sa mga kompaniya sa lana.  Mora siyang pahoy nga wa paminawa.  Sa iyang kaduol sa luwag sa Malakanyang, si Recto igo rang nangiyugpos sa dakong insulto nga nahiagoman sa iyang buhatan.  Arang-arang og dyutay si Reyes.  Kay nakigtagbo sa kadagkoan sa industriya ug kusganon silang giawhag pagpatuman og mas dakong us-os.  Apan samang Recto gibungul-bungolan lang siya.  Ug samang Recto, way gihimo si Reyes.

-o0o-

            Ang militanteng mga pundok hagbay rang nihulga nga molusad og nasudnong transport strike aron mapugos ang mga kompaniya sa lana pagpatuman og mas dakong laslas sa presyo.  Ang hulga dungan-dungan ra sa pasidaan sa DOE pagsusi sa mga libro sa mga kompaniya sa lana.  Apan hangtod karon wa pa matuman ang ilang pagarpar.

            Inosente ba gyod ang kagamhanan ug ang katawhan batok sa mga kompaniya sa lana?  Hingpit ba gyod diay ang gahom sa mga kompaniya pagtakda sa ilang presyo ubos sa oil deregulation law?

-o0o-

            Dili ang tubag sa duha ka pangutana:  Di ta inutil batok sa mga kompaniya sa lana ug di hingpit ang ilang gahom pagdiktar sa presyo sa lana.  Ang balaod nagtugot sa kagamhanan pagsusi sa mga libro sa mga kompaniya aron pagtino wa pa ba sila magpatuyang pagpaburot sa ilang ginansiya.

            Ang kapakyas sa kagamhanan pagbaraw sa pangabuso sa mga kompaniya sa lana di kakumbinser sa katawhan nga makaayo nilang oil deregulation law.  Ang pakigkonsabo sa transport groups makapaduda nga naneguro lang sa ilang panudlanan bahala nang mga pasahero.  Bahala nag gidudahan ang Malakanyang nga nipabiling mahal sa lana aron mas dako ang Evat nga makolekta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 23, 2008

        GASA SA KINABUHI
 

    Chong Hua Hospital--Kadlawon pang dako may mga nag-atang na nga mga Sugbuanon nga gustong mohatag og dugo.  Ang Chong Hua maoy usa sa mga nisalmot sa Halad sa Kinabuhi, ang pinalapdan nga Kapamilya Blood Donation Campaign sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu.  Nag-una pa sila ni Dr. Eric Lasala, ang pangu sa laboratory services, nga maoy nihukom nga sugdan ang kalihokan sa alas-6 sa buntag.  Aron paghatag og kahigayonan sa blood donors nga dunay sayo nga mga lakaw o mga trabaho.

    Tuod man, pag-abot nako dinhi pasado alas-8 sa buntag, labihang daghana na sa mga nagpila nga nagpaabot sa ilang turno nga makuhaan og dugo.  Naglakip nilang Kapitan Dave Tumulak sa Basak Pardo ug Atty. Haide Acuna sa TV Patrol Central Visayas.

        -o0o-

    Ang Chong Hua, nga magsaulog sa ilang ika-100 ka tuig nga sumad sunod tuig, hingpit nga nipaluyo sa kalihokan kay nakumbinser nga makatabang og dako sa ilang mga pasyente ang daghang donasyon nga dugo nga ilang mahipos.  Ang bugtong namong hangyo nila nga hatagan og blood donation cards ang donors nga molibre sa ilang dugo kon sila na say magkinahanglan.

    Laing pribadong tambalanan nga nipaluyo sa kalihokan karong buwana mao ang Perpetual Succor Hospital.  Nalipay mi nga nakasabot sab sila sa panginahanglan pagdasig sa katawhan paghalad sa gasa sa kinabuhi.  Tungod sa aktibo nilang pagpaluyo, di na kapasanginlan ang pribadong mga tambalanan sa pagnegosyo sa dugo pinaagi sa pagbayad sa donors ug pagbaligya sa dugo ngadto sa mga pasyente.

        -o0o-

    Mga mananambal nga akong nahinabi nakamatikod sa paglambo sa tinguha sa mga Sugbuanon paghatag og dugo.  Lahi sa nangaging katuigan nga pulos panagana ug kahadlok ang mga tubag nga madawat sa mga nagpasiugda og blood donation campaigns.  Nga ang mga tagtungod ra maoy magkarakara pagpangita og dugo aron maluwas ang nameligro nilang mga pasyente.

    Ang katawhan manggihatagon.  Sa daghang mga higayon, napamatud-an na ang ilang kamatinabangon.  Kinahanglan lang silang pasabton unsay ilang mahatag ug unsay ilang matabang.  Ug unsa kabililhon sa gasa sa kinabuhi nga ilang gihalad.

        -o0o-

    Salamat sa tabang sa nagpakabana nga mga Sugbuanon, karong adlawa ang usa sa labing duguong adlaw sa kasaysayan sa Sugbo.  Ang nakatigom sa labing daghang dugo mao ang Cebu City Medical Center (CCMC) nga nagpahimutang sa parking lot sa EMall (255 ka bags); gisundan Regional Blood Coordinating Council (RBCC) sa SM City Cebu (201); dayon sa Philippine National Red Cross (PNRC) sa Gaisano Grand Fiesta Mall (199).

    Ang Chong Hua Hospital dunay 175 ka bags; ang Perpetual Succor Hospital dunay 89; samtang ang Regional Blood Center (RBC) sa Marina Mall dunay 63.  Gatosan ang nabalibaran tungod sa kakulian sa ilang panglawas, sama sa taas nga presyon sa dugo, kakuwang sa tug ug bag-o lang gi-operahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 22, 2008

          SABONG SA SUGBO

 

          Di tanang nanambong sa tigom nga gipasiugdahan sa RAFI ang bilib sa upat ka mga opisyal nga gipasidunggan sa nagkalainlaing bahin sa nasud ug kalibotan.  Pipila nila nangutana nganong kinahanglan pang modapit og taga gawas aron manambag unsaon pagpalihok ang lokal nga mga buhatan sa kagamhanan.

          Sayon ra untang isalikway ang pangutana nga bunga lang sa kasina.  Kay kinsa may molalis sa panginahanglan pagpaminaw sa mahinungdanong mga panahom—labi na gikan nilang Gobernador Grace Padaca sa Isabela, Gobernador Ed Panlilio sa Pampanga, Mayor Jesse Robredo sa Naga City ug Mayor Ramon Piang Sr. sa Upi, Maguindanao?

          Apan nadapit ko sa pasumbingay nilang pakisayod:  Unsa man tuod ang kalidad sa lokal nga mga opisyal sa Sugbo?

-o0o-

          Ang mga Sugbuanon maoy labing takos nga motubag unsay kalidad sa liderato sa ilang gipili nga mga mayor ug gobernador.  Duna bay makaambas sa mga pasidungog nga nadawat nilang Padaca, Panlilio, Robredo ug Piang?  Mas maayo ba lang mopasiatab ang upat sa ilang mga binuhatan?

          Sa mas undanon nga bahin, unsa may nahimo sa atong mga mayor ug gobernador nga angay natong ipasigarbo?  Duna bay mga pangu sa Sugbo nga mas takos pa nilang Padaca, Panlilio, Robredo ug Piang apan nagpakahilom lang?  Nataligam-an ba lang kaha sa RAFI ang talagsaong mga mithi sa liderato sa atong kaugalingong nataran?

          Tuod, di kaha ta matulisok nga maayong mohangop sa mga binuhatan sa taga gawas sa way pagsusi sa labok sa atong kaugalingong mga lider?

-o0o-

          Ang akong mga pangutana natubag sa duha ka buwag ug managlahi nga mga esena.  Nga kon imong taparon pagsuhid mopapas sa tanan nimong kalibog ug pagduda:

·        Unang esena:  Eduardo Aboitiz Development Studies Center sa Lopez Jaena St., Cebu City, diin nagbanus-banos silang Piang, Robredo, Panlilio ug Padaca pag-asoy giunsa nila pagdasig—pinaagi sa paghatag sa kahigayonan ug gahom—sa ilang katawhan pagpanginlabot sa pagduma sa kagamhanan;

·        Ikaduhang esena:  Kapitolyo sa Sugbo diin ang labing dakong opisyal sa lalawigan nipaandam sa mga kamera sa media samtang nitago, nagsul-ob og kapa ug kawo nga lubos itom ug nigawas nga nagbitbit og duwaan nga manok ug nagtangag og rosas.

-o0o-

          Si Padaca nimatuod nga di taghap ang iyang pagpukan sa gamhanang dinastiya sa Isabela pinaagi sa pagtanyag og mas bukas ug takos nga pamunoan.  Si Panlilio human nipilde sa duha ka higanteng kaatbang padayong nakigbisog pagwakli sa ilang pagsabotahe sa makiangayong kausaban.

          Si Robredo nibanhaw sa garbo sa taga Naga pinaagi sa pagsukna nila sa mahinungdanong mga proyekto sa wa pa ipatuman.  Si Piang nisalig sa kaligdong sa tulo ka nagkasungi nga mga kaliwat sa Upi pagkab-ot sa kalinaw ug kalamboan.

          Unsay nahimo sa kadagkoan sa Sugbo?  Nagpasiugdag way kinutobang sabong; ug ang mga wa mangapil nangakak.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 21, 2008

            UPAT KA ALAS   

 

            EADS Center, Lopez Jaena, Cebu City—Kahinam maoy nibathay sa panagway sa nagpunsisok nga mga politiko, mga sakop sa media ug mga representante sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban samtang nagpaabot sa upat ka mga dinapit sa Ramon Aboitiz Foundation Inc.  Di mga artista ni magicians ang mga bisita sa RAFI.  Apan ang kadako ug kamakahuloganon sa ilang nahimo maoy nahimong batobalani sa nakapatapok sa labing gamhanan nga mga Sugbuanon.

            Sa upat, usa ray nakatunga og sayo; ang laing tulo nauwahi.  Salamat sa pagkalangay sa ilang flights sa ayroplano.  Apan ang dugayng pagsugod sa "Understanding Choices Forum" wa makapahugno, hinunoa nakapasamot hinuon sa kahigwaos sa mga nag-atang pagpakisayod sa ilang kasinatian.

-o0o-

            Nakadungan nakog paniudto dinhi si Mayor Ramon Piang Sr. sa Upi, Maguindanao.  Sa iyang paglingkod pagka mayor walo ka tuig ang nilabay, ang Upi maoy usa sa labing kabos ug labing gubot nga lungsod sa ARMM.  Karon ang Upi nay usa sa labing malinawon sa tibuok rehiyon.

            Nagmalampuson si Piang paglaslas og 35% sa kriminalidad sa iyang lungsod pinaagi sa pag-abot sa tulo ka mga hut-ong—ang mga Muslim, mga Kristiyanos ug mga Teduray, nga maoy kinabag-an ug tribu ni Piang.  Ang dumot sa tulo ka hut-ong maoy pabilo sa pinatyanay sa mga pamilya sa Upi sa una.  Nga si Piang napugos paggamit sa pinulongang Cebuano paghilot sa away sa Moro ug Teduray.  Apan nagkahiusa na sila karon tungod sa pagtahud ni Piang sa karaan nilang mga lagda paghusay sa mga panagsungi.

-o0o-

            Gisagop ni Mayor Piang ang duha ka mga paagi paghusay sa mga panagsungi:  Ang pagkiskis sa kuko ngadto sa panaksan sa tubig nga imnon sa mga nagkasungi kinalawat ang hulga nga gabaan ang unang makahimog kalapasan; ug ang pagtunga sa uway uban ang pasidaan nga mao sab toy mahitabo sa mouna paglapas sa kasabotan.

            Matod ni Piang ang kasabotan mas lig-on pa sa husay sa mga hukmanan.  Kay ang nagduma mao ang mga pangu sa nagkasungi nga mga pundok.  Tungod ini, ang mga lagda sa ilang katiguwangan nahimo nang tinubdan sa garbo, inay kauwaw.

-o0o-

            Sunod nga niabot silang Gobernador Ed Panlilio sa Pampanga, Mayor Jesse Robredo sa Naga City sa Bicol ug Gobernador Grace Padaca sa Isabela.  Namung dayon nakong biya si Robredo kinsa nipasabot nga ang kalamposan sa pamunoan di angayng sukdon sa unsay gihimo kon dili sa unsay sangpotanan:

·        Mas mahinungdanon sa gidaghanon sa mga pasyente nga natambalan ang pagtidlom sa gidaghanon sa mga masakiton;

·        Mas mahinungdanon sa gidaghanon sa school buildings nga natukod ug mga magtutudlo nga nakuha ang paglambo sa katakos ug kinaadman sa mga tinun-an; ug

*     Mas mahinungdanon sa pagtidlom sa kriminalidad ang pagsalig sa mga molupyo nga mas luwas na silang makalakaw-lakaw sa kadalanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com