Arangkada of Leo Lastimosa for April 3, 2008

          BUGAS SA SUGBO

 

          Angay bang kuyawan ang mga Sugbuanon sa sugyot ni Bise Gobernador Julius Herrera sa Bohol nga mohunong una sila pagpamaligya og bugas humay alang sa Sugbo?  Matod ni Herrera susihon pa nila kon paigo ba ang ani sa Bol-anong mga mag-uuma alang sa lokal nilang konsumo.  Klarong gisaw-an ni Herrera ang kabalaka sa ubang mga Bol-anon nga mas momahal pang ilang bugas kon ang dakong bahin sa ani sa ilang mga mag-uuma suyupon sa mas dakong merkado sa Sugbo ug mahibalik lang sa Bohol sa mas taas nang presyo.

          Ang ani sa humay sa Sugbo daginuton kaayo.  Ang ani sa mga humayan sa Carcar City, Argao ug Balamban di paigo sa panginahanglan sa mga Sugbuanon.  Segun sa NFA ang lokal nga ani 3% ra sa kinatibuk-an natong panginahanglan sa bugas humay.

-o0o-

          Magutman bang mga Sugbuanon kon mohunong nang mga Bol-anon pagtumod sa ilang bugas humay?  Ang makapahupay nga tubag:  Dili.  Ang labing dakong tinubdan sa bugas humay sa Sugbo mao ang atong silingang lalawigan sa Iloilo.  Ug bisan pa og magkasabot ang mga Bol-anon ug mga Ilonggo pagtipig sa ilang ani, dako ang kahigayonan nga masudlan lang gihapon ang atong mga bugasan gikan sa ubang mga tinubdan.

          Ang labing dakong bentaha sa Sugbo mao ang kadako sa iyang merkado.  Ug ang kuwarta sa iyang mga molupyo.  Mas makaginansiya ang mga magpapatigayon sa Bohol ug Iloilo kon ilang ibaligya nato ang ilang bugas humay.  Sama nga ang mga magpapatigayon og bugas sa ubang bahin sa nasud—sa Luzon ug Mindanao—maglumba pag-ilog sa mas dakong ginansiya kon silay makatapak sa bisan unsang haw-ang sa panginahanglan sa pagkaon sa mga Sugbuanon.

-o0o-

          Ang gisugyot ni Bise Gobernador Herrera, nga hinaot di dasonan sa iyang kaubanang mga politiko, di na bag-o.  Igo lang siyang nisunod sa gihimo karon sa Thailand, Vietnam, India ug China.  Nga nagsunod pagputol sa ilang exports sa bugas humay sa kahadlok nga mosulbong pag-ayo ang presyo sa palaliton kon di nila mapalambo ang suplay.

          Silay hinungdan sa kaguliyang karon sa kalibotan.  Di makiangayon ang ilang pag-ban sa exports.  Wa kaandam ang ilang mga pumapalit pagpangita og alternatibong mga tinubdan sa bugas.  Ug hasta sila maigo sa paglayat sa presyo tungos sa kalit nga pagputol sa exports.

-o0o-

          Dako tinuod ang merkado ug daghan og kuwarta ang Sugbuanong mga konsumidor.  Makatanyag ta og mas taas nga presyo sa bugas gikan sa silingan natong mga lalawigan.  Apan unsa man tinuod ang mahitabo kon wa na tay kapalitan og bugas?

          Atong mga opisyal dugay rang nitahan sa ambisyon nga matagbaw sa atong mga umahan sa atong panginahanglan sa bugas.  Ang ilang plano mao ang pagpalapad sa atong mga pantalan.  Aron, nakatag-an mo, mas sayon ang pagdunggo sa bugas gikan sa Bohol ug Iloilo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com